Kościół
Historia
Wieś lokowana (i zasiedlana kolonistami niemieckimi)w
1381 roku na prawie magdeburskim przez Ottona z Pilczy, wojewodę
sandomierskiego, właściciela dystryktu łańcuckiego. Na mocy dokumentu z tegoż
roku "rozważny i opatrzny mąż" Lang Hanzyl otrzymał dziedziczne
sołectwo w założonej wsi Langynaw (Handzlówka). Przez dwa stulecia Handzlówka
wchodziła w skład posiadłości wspomnianych wyżej Pileckich. Ostatni z nich
Krzysztof (zm. Po 1596 roku) zastawił, bądź sprzedał wieś Janowi Kostce de
Sternberg, wojewodzie sandomierskiemu i jego żonie Zofii z Odrowążków. Po
śmierci tej ostatniej osada przypadła jej córce, zamężnej z Aleksandrem
księciem Ostrogskim, panem na Tarnowie i Ostrogu. Następnie Handzlówka weszła w
skład posiadłości Korniaktów, po których wieś przejęli Antoni Pieściorowski i
Jerzy Łowiecki. Po nich dziedzicem został Józef Wisowaty, wojski liwski. W 1744
roku jako posesor był notowany Stefan Chomentowski, opiekun nieletnich braci
Józefa Wiszowatego: Kaspra i Kajetana. W ostatniej ćwierci XVIII wieku
dziedzicem i kolatorem parafii w Handlówce został Stanisław Potocki, chorąży
koronny. W latach 1815-33 wieś należała do Ignacego Skarbka. Natomiast w roku
1846 wzmiankowano jako właściciela Stanisława Odrowąża Pieniążka, który
odsprzedał posiadłość Eligiuszowi i Karolinie Sablewskim. Po nich nowym
właścicielem został niejaki Herold. Po bankructwie tegoż wieś należała do
Mojżesza Salzmana. W 1892 roku Handzlówkę odkupił Roman Potocki, który we wsi
założył ujęcie wodociągowe zaopatrujące w wodę swoją rezydencję w Łańcucie. Po
1900 roku miał miejsce dynamiczny rozwój wsi. Z inicjatywy miejscowych
społeczników księdza Władysława Krakowskiego i Franciszka Magrysia założono
szkołę oraz cały szereg instytucji i organizacji społecznych takich jak:
mleczarnia, straż pożarna, kółko rolnicze, czytelnia, teatr włościński i in.
Zabytki
Kościół parafialny pw. śś Piotra i Pawła -usytuowany w centrum wsi, na wzniesieniu w zakolu
Sawy, ujętym przez jej dwa lewobrzeżne dopływy.Parafia powstała zapewne w XIV
wieku. Pierwszy kościół spalili Tatarzy w 1624 roku. Kolejny, drewniany z około
połowy XVII wieku został rozebrany tuż po 1900 roku. Obecną świątynię
wzniesiono w latach 1903-08, według projekty Franciszka Stążkiewicza z udziałem
budowniczego z Łańcuta Franciszka Lencznarowicza. Neogotycki, orientowany,
murowany z cegły, częściowo otynkowany. Trójnawowy, halowy, z trójbocznie
zamkniętym prezbiterium. Fasada zaakcentowana kwadratową, czterokondygnacjową
wieżą. Wewnątrz ołtarz główny, neogotycki wykonany w 1947 roku przez rzeźbiarza
z Handzlówki Andrzeja Magrysia oraz ołtarze boczne początki XVIII wieku (
przeniesione ze starego kościoła).
Plebania - Położona na stoku, na
wschód od kościoła, wybudowana równolegle ze świątynią. Murowana z cegły, z
tynkowanym detalem architektonicznym. Na uwagę zasługuje staranny wystrój
elewacji w postaci boniowania, pilastrów oraz obramień okiennych. We wnętrzach
plebani urządzono muzeum w której zgromadzono stroje regionalne, przedmioty
codziennego użytku, narzędzia.
Kapliczki - Pomnik Grunwaldzki
usytuowany w środku wsi w miejscu skrzyżowania drogi głównej z drogą prowadzącą
do kościoła. Wzniesiony w 1910 roku, zniszczony przez Niemców podczas II wojny
światowej, odbudowany przez mieszkańców wsi w 1959. Obok neogotycka kaplica
postawiona w miejscu starego kościoła z figurą św. Jana Nepomucena wewnątrz.
Kapliczka usytuowana w dolnej części wsi, przy głównej drodze do Albigowej.
Drewniana, w formie altanki. Ufundowana w 1882 roku przez rodzinę Międlarów.
Parafia Handzlówka
Handzlówka została założona na prawie niemieckim przez Ottona z Pilczy na podstawie dokumentu lokacyjnego wydanego 23.11.1381 r., a następnie zasiedlona osadnikami ze śląska. Wieś osadzona wśród lasów otrzymała niemiecką nazwę Langyn Aw. Nieco później występowała pod nazwą Langehow lub Henselshow (1384 r.) i Hanczlowa (1450 r.). Nazwa wsi wywodzi się zapewne od wymienionego w dokumencie sołtysa Lang Hansyl. Przypuszczalnie od początku powstania wsi istniał tu kościół parafialny, a przy nim szkoła jako "starożytna" wzmiankowana w 1719 r. Handzlówka należała do dóbr Pileckich. W 1596 r. przeszła na własność Karola Konstantego Koniakta z Sośnicy. Od początku XVIII w. często zmieniała właścicieli. Uszczuplony znacznie majątek wsi, nabył w 1895 r. hrabia Roman Potocki. Wybudował tu ujęcie wody dla zamku łańcuckiego. Ziemię wydzierżawił a następnie sprzedał miejscowym chłopom. Warto odnotować, że w okresie pańszczyźnianym wieś nie odrobiła pańszczyzny, a z dworem rozliczała się systemem czynszowo pieniężnym. Zaraz po założeniu wsi w 1381 r. zbudowano pierwszy w Handzlówce kościół modrzewiowy pod wezwaniem św. Piotra i Pawła. Zbudowano go nad potokiem, na brzegu urwiska, w miejscu gdzie obecnie znajduje się kaplica. Był to kościół mały, jedno nawowy, prezbiterium obite tapetami, które z czasem niszczały. Ołtarz główny z obrazem św. Apostołów, oraz trzy ołtarze boczne z obrazami :św. Sebastiana, św. Barbary, Matki Boskiej. Wszystkie ołtarze były złocone. Jeden ołtarz boczny umieszczony po stronie północnej, między ołtarzem Matki Boskiej, a ławkami (nie złocony), został rozebrany i złożony w zachrystii. Obrazy w ołtarzu, oprócz św. Sebastiana były na zasuwę. Za chrzcielnicę służyła stara skrzynia, w której przechowywano wodę chrzcielną. W 1890 r. zakupiono do starego kościoła nową chrzcielnicę. Wykonał ją rzeźbiarz z Kańczugi. Naprawiono też organy, które były całkowicie rozstrojone. Zamiast dwóch miechów zbudowano jeden miech nowy systemem francuskim i wmontowano zupełnie nową klawiaturę. W 1893 r. została wymieniona podłoga w kościele, wyremontowano wieżę kościelną. Słowem - "nie ponętnie przedstawiał się ten dom Boży", pisze ks. Krakowski w kronice z 1889 r. Z kroniki wynika, że dookoła starego kościoła rosły piękne i rozłożyste lipy i świerki, z których stare i spróchniałe, 30 lipca 1831 r, wielka burza i wichura powywracała. Stary kościół rozebrano w 1908 r, a drzewo modrzewiowe przeznaczono na wypalanie cegły potrzebnej na budowę szkoły i plebani. Ze starego kościoła do nowego przeniesiono trzy ołtarze i organy. Plebania była zlokalizowana nad potokiem poniżej obecnej wymurowanej z cegły w latach 1908-1909 r.. Była zbudowana z drzewa. Składała się z trzech pokoi i kuchni. Rozebrano ją w 1909 r. Organistówka była usytuowana przy kościele, zbudowana z drzewa z pobliskich lasów. Dzieliła się na dwie części, z dwoma osobnymi wejściami. Obok kościoła znajdował się spichlerz. Chcąc się przedostać z plebani do kościoła za potokiem, albo z kościoła i organistówki na plebanię, trzeba było pokonać ponad 100 schodów bardzo lichej jakości. Szpital dla ubogich - blisko koło starej plebani, za drogą koło modrzewiowego kościoła istniał w Handzlówce szpital dla ubogich i chorych. Zbudowany na początku XVII w. W sprawozdaniu z wizytacji Handzlówki przeprowadzonej przez biskupa Sierakowskiego z 1744 r. czytamy: " Z okrąglaków w węgły wybudowany, ściany spróchniałe i zgniłe, słomą poszyty. Drzwi do sieni na biegunie stare z zasuwą". W budynku mieściła się piekarnia dla ubogich i chorych.
Budowa nowego kościoła, plebani i domu parafialnego. Kościół Dnia 17.06.1899 r. zapadła decyzja Komitetu parafialnego o budowie nowego kościoła. Pomimo kontrowersji wokół lokalizacji nowego kościoła ustalono, że stanie on na placu ofiarowanym przez ks. Proboszcza Krakowskiego. Przy budowie pracowali wszyscy mieszkańcy. W 1903 r. przystąpiono do budowy fundamentów z kamienia. Kamień węgielny pod nowy kościół poświęcił ks. Wicedziekan Piotr Wenc proboszcz z Husowa. Patronami nowego kościoła byli nadal św. Piotr i Paweł Apostołowie. W 1904 r. wymurowano fundament pod wieżę, zrównano cokół, mury wyrównano po sam dach, a w grudniu prowizorycznie pokryto kościół. Kościół w Handzlówce pod wezwaniem św. Piotra i Pawła, został zbudowany w latach 1903 1908 z cegły, według projektu Franciszka Strążkiewicza, przez łańcuckiego budowniczego Franciszka Lęcznara. Wewnątrz, korpus główny trójnawowy typu holowego z prezbiterium i czworoboczną wieżą od frontu. Przy nawie południowej kaplica, w niej sklepienia krzyżowo żebrowe na gurtach. Polichromia ornamentalna malowana w 1935 r. przez Stanisława Szmuca. Wnętrze utrzymane w stylu neogotyckim. Ambona drewniana z 1914 r. Ołtarz główny z 1947 r. wykonany przez miejscowego twórcę A. Magrysia. Dwa ołtarze boczne barokowe, przeniesione poprzedniego kościoła, pochodzące z I połowy XVIII w. W nawie południowej Epitafium ks. Władysława Krakowskiego rodem z Tyczyna, od 1888 wikarego, a później proboszcza w Handzlówce, a jednocześnie cenionego działacza i wielkiego społecznika, budowniczego kościoła. Na frontonie tablica poświęcona pamięci Franciszka Magrysia (1846 1934), wmurowana w 1977. Plebania (1908 1909) wybudowana na stoku na wschód od kościoła. Murowana z cegły z tynkowanym detalem architektonicznym. Na uwagę zasługuje staranny wystrój elewacji w postaci boniowania , pilastrów oraz obramień okiennych. W chwili obecnej na starej plebani znajduje się muzeum wsi Handzlówki. Należy wspomnieć, że duszą budowy i wyposażenia wnętrza kościoła zajął się wraz z ówczesnym komitetem kościelnym ks. Wojciech Krzyżak.
*1929 r. wykonano obecną posadzkę w kościele za księdza Banasia. Umeblowanie kościoła to dzieło miejscowego rzeźbiarza Andrzeja Magrysia / 1912 – ambona, 1935 – ławki/.
*1934 r. polichromia wewnątrz świątyni
*1970 r. staraniem ks. Ludwika Pustelaka i wiernych pokryto dach kościoła blachą w miejsce dachówki.
*1972 r. ogrodzenie żelaznym płotem placu kościelnego
*1976 r. instalacja pieca grzewczego na opał oraz modernizacja i rozbudowa oświetlenia elektrycznego kościoła, założenie nowej instalacji nagłaśniającej. Ksiądz Władysław Krakowski/ 1858 – 1906/ -opisując historię parafii Handzlówka trudno nie wspomnieć osoby ks. W. Krakowskiego inicjatora budowy nowego kościoła, plebani, domu parafialnego, wodociągów we wsi. Ks. Krakowski był jednym z założycieli orkiestry dętej, szkoły parafialnej, chóru, kółka rolniczego, kasy Stefczyka. Był nie tylko wspaniałym pedagogiem ale również duchownym ojcem i przyjacielem swoich wychowanków. Dla gospodarzy urządzał różne odczyty na temat hodowli zwierząt, higieny i racjonalnego żywienia. Potępiał pijaństwo i palenie papierosów. Współpracował z mieszkańcami oraz poświęcał się na rzecz wsi i okolicy. Nowa plebania zbudowana w 1998 roku, z inicjatywy Komitetu Parafialnego wsi Handzlówka. Dzięki ogromnej pracy i wsparciu finansowym mieszkańców jest ona ozdobą i chlubą wsi. Należy zaznaczyć ogromny wkład duchowy i pomoc przy tym przedsięwzięciu ks. Stanisława Turonia, proboszcza parafii.